ქალი რომ კარგი იყოს, ღმერთს ცოლი ეყოლებოდაო . . .

ავტორი ია მერკვილაძე

ხუთი წლის წინ, ერთ მშვენიერ საკონფერენციო დღეს, სან-ფრანცისკოს უნივერსიტეტში მშობლიური გენდერული სტერეოტიპების აღმნიშვნელი პლაკატები უნდა გამომეფინა. საქართველოში პატიოსნად დამზადებული, შთამბეჭდავად  გაკეთებული, ლამინირებული, საშუალო ზომის ფერადი პოსტერები ჩემთვის გამოყოფილ სპეციალურ დაფაზე გავაკარი და დამთვალიერებლთა მოლოდინში ნერვიულობას შევუდექი. ამ გამოფენაზე პოსტსოციალისტური სივრციდან ერთადერთი მე გახლდით. დასახვრეტად განწირული ჯარისკაცივით ვიდექი და თავს იმით ვიმშვიდებდი, რომ კი გახლავართ “დემოკრატიის შუქურა” ვარდების რევოლუციის, მაგრამ მაინც პატრიარქალური, თანაც პოსტკოლონიალური ქვეყნიდან, მაგრამ, განა, მთელი ცივილიზაცია ასეთი არაა-თქო? ამხელა გამოფენაზე “ჩემზე” უარესი სტერეოტიპი ვინმეს ხომ ნამდვილად ექნება, რაღა ღმერთი, რომელიც ისედაც “ქალს გაუწყრა” და მის “გაჩენაში ხელი არ გაურია”, მე გამიწყრება და ეს ამერიკელები და კონფერენციის უცხოელი სტუმრები ყველაზე დიდ საშინელებას მაინც და მაინც ჩემს პლაკატებში დაინახავენ–თქო? თუმცა “კაცი ბჭობდაო” (აი, ანდაზა უკვე წამომცდა), სწორედ ამგვარი რამ დამემართა. მორცხვად ვიდექი, “უხერხული” კითხვებისთვის ვემზადებოდი, თუმცა ნამდვილად არ მეგონა აქაურ ბევრისმნახველ-გამგონე პუბლიკას შოკში თუ ჩავაგდები. საკითხი ეხებოდა ორ ქართულ ანადაზას, შესაბამისად, ორ დიდ პლაკატს, რომელიც ინგლისურად გადათარგმნილი და დასურათებულ - ფერადკოლაჟირებული იყო და აქაური სწავლული ობივატელის Wow-სა და “Great”-ს  მოელოდა. აქედან ერთმა პლაკატმა, რბილად რომ ვთქვათ, დიდი გაკვირვება გამოიწია და ამიტომ უამრავი კითხვის ადრესატი გავხდი. ლამის ვინანე კიდეც იმიტომ, რომ ჩემი მწირი ანთოპოლოგიურ- ისტორიულ- კულტუროლოგიურ- ფოლკლორულ- ლიტერატურული თუ თეოლგიური ცოდნით ამ კითხვებს კვალიფიციურად ვერ ვპასუხობდი, თუმცა როგორც ფსიქიატრსა და “თვითნასწავლ” ფემინისტს,  მხრებაჩეჩილი ხალხისთვის მეტ - ნაკლებად განვრცობილი პასუხის გაცემა ნამდვილად შემეძლო. ქართული ანდაზა ანუ “ეთიკური ფორულა” კი ასე ჟღერდა: “ქალი რომ კარგი იყოს, ღმერთს ცოლი ეყოლებოდაო”... თუმცა რატომ ჟღერდა? დღესაც ჟღერს. ყურს ხშირად არ ხვდება, მაგრამ არსებობს. ანდაზა ხომ უკვდავია. იგი ხომ საუბრის, კამათის, დისპუტის, დებატის, დიალოგისა და სხვა რაღაცეების ყველაზე არგუმენტირებული “ქიშმიშია”. “დავის მხარე” რაც უფრო მეტ მშობლიურ ანდაზას, ხალხის წიაღიდან ამოსულ ანც თუ სერიოზულ, უცხოელი თუ ლოკალური ფილოსოფოსის, მწერლის თუ მონათესავე პროფესიის წარმომადგენლის (ბლოგერის), ერთი სიტყვით, საზოგადო მოღვაწის გამონათქვამს წამოისვრის, მით უფრო მეტი ქულა ეწერება, ყველა მის მიმართ ანდაზური “რესპექტით” განიმსჭვალება, ხოლო უხილავი მოსამართლე თემიდას სწორედ მას გადაულოცავს.
კამათობ, კამათობ, კამათობ, საკუთარი ტვინის ხვეულებში ინტელექტის ურიგო კოეფიციენტის დამადასტურებელ სამხილებს ეძებ და მერე ვიღაც უცებ “ნოქდაუნში” ჩაგაგდებს, თავში ანდაზას სქელტანიანი ენციკლოპედიის, სნაიპერის, ქილერის საკონტროლო ტყვიის თუ მძიმე არტილერიის გასროლის დარად გხეთქავს, არისტოკრატულ ციტატას შემოგისრიალებს და საკუთარი სიტყვის ლაბორატორია დროებით დაგეხურება, ხმას ვეღარ იღებ, კაპიტალი ამოგეწურა, რაგან “ყველაფერი ცხადი გახდა”. მენტალობებით თამაში კი აღმაშფოთებლად ტრივიალური მიზეზის გამო იქვე სრულდება და კაპიტულაციაზე ნებაყოფლობით ხელს აწერ. რატომ? იმიტომ, რომ რაც არ უნდა იყოს ანდაზაა, არანორმატიული ლექსიკა კი არა და თანაც ქართული, ხალხის უძირო სიბრძნის წიაღიდან ამოხეთქილი და თუ წინადადებაში ძველქართულიცაა ანდა გამოთქმა ლათინურადაა, ან ბიბლიიდან, ჩინურ ანდა ჰინდუს ენაზეა დეკლამირებული, მაშინ შენი მდგომარეობა უიმედოდ კიდევ უფრო მძიმდება. თავდაცვისთვის და მითუმეტეს, იერიშისთვის არც ფარდობოთობის თეორიის არსი გახსნდება და არც ციტატა რომელიმე კანონიზირებული წმინა მამის ტექსტიდან, ყურანიდან, ბჰაგავად გიტადან. მითუმეტეს, თუ არც წაგიკითხავს. ჯიბრზე ხანმოკლე ამნეზია გემართება, არც ჯავშანჟილეტი გაცვია და ქვიშაზე გამოგდებული თევზივით აღებ პირს და სულს ღაფავ. საბედნიეროდ, არასამუადამოდ. არ გამოგდის ანდაზური პინგ-პონგი, მითუმეტეს, როცა გამარჯვებული “მოკაფიეს” სახეს ხედავ, რომელიც მას სიამოვნებისგან ისე უნათდება, ისე ეცვლება, როგორც ნანატრი ორგაზმის დროს. მერე ვეღარ არჩევ ანდაზაა, ფეტიში, ლოზუნგი, სოკრატე-მამარდაშვილ-ეჟი ლეცის მემკვიდრეების ნაზავი, თუ ვინმე შენთვის უცნობი თანამედროვე როკ თუ არაროკ ვარსკვლავის ფრაზა და როგორც კი სახლში მოქანდები, თედო სახოკიას ანდა ბრძნულ გამონათქვამთა წიგნში განმგმირავი ანდაზის საპირწონის ძებნას ისტერიულად იწყებ, პოულობ კიდეც, მაგრამ უკვე გვიანაა. სნობური მომენტი დაუნდობლად გაუშვი, რადგან ლოკალურ და გლობალურ რჩეულ აფორიზმთა “ფაილი” თავში არ გედო, ამიტომ ანდაზური სინდისის მტანჯველი ქენჯნა დიდხანს გაგყვება. შეიძლება გედო კიდეც, მაგრამ დროზე ვერ მოიძიე და ვერ დააწკაპე. ამიტომ ანგარიში ასეთია - 0:1, შენს არასასრგებლოდ. ეს მარცხი ისევ საკუთარ თავს საცოდავი “დავითივით” უნდა დააბრალო და შეჰფიცო, რომ ამიერიდან ქართულ ხატოვან სიტყვა-გამონათქვამს უფრო ყურადღებით მოეპყრობი, უფრო სწორედ, ტვინს ანდაზების დაზეპირებაში გაწვრთნი და აღჭურავ. იშვიათ შემთხვევაში, თუ თავხედობა გეყო, მოსაუბრესთან შეიძლება ქართული ანდაზის, მოდაში შემოსული მოღვაწის, უცხოელი ფილოსოფოსის მარგალიტის კრიტიკასაც მიჰყვე, ავტორი სუბიექტივიზმში “დაადანაშაულო”, ისაუბრო მოზაიკურ ცნობიერება-აზროვნებაზე, თეზებსა და ანტითეზებზე, არქეტიპებსა და კონტრარქეტიპებზე, პროდუქტიულობაზე და კონტრპროდუქტიულობაზე, აქსიომებსა და ანტიაქსიომებზე, დრომოუჭმულ და დრომოჭმულ სტერეოტიპებზე და კიდევ ერთხელ გაცვითო პოსტულატი, რომ პლანეტაზე ობიექტური არაფერია, დედამიწის მკვიდრ თითქმის 7 მილიარდი ადამიანისთვის გამოხატვის თავისუფლების დროშა დელაკრუას მკერდმოღეღილი ქალივით უშიშრად ააფრიალო, მაგრამ ეს სიტყვით აუწერელი მკრეხელობა და კადნიერებაა, დამსწრენი არასწორად გაგიგებენ, არ გაპატიებენ  და ამიტომ სჯობს თავი დაანებო. ანდაზის ვიტალური ფუნქცია გადასიჯვასა და მითუმეტეს უარყოფას არ ექვემდებარება. როგორ ამბობს ჩვენი ანდაზა? “ჩათრევას ჩაყოლა სჯობიაო” თუ “საცა არა სჯობს, გაცლა სჯობს” (გამახსენდა გამზავებლის არასაშური ბედის შესახებაც). ჰო, მართლა, იმ გამოფენაზე  კრამოლა – ანდაზით ინსპირირებული ყველაზე “ლოგიკური” კითხვა, რომელიც ამერიკელმა სწავლულმა, ვიმედოვნებ, ხუმრობით დამისვა, ასე ჟღერდა: “რა ჰქვია თქვენს ღმერთსო? ალბათ, ეგონა კერპთაყვანისმცემელთა ქვეყნიდან ანდა ახალი სექტა “ღვთის შვილები - 2” -ის მიმდევარი ვარ, რაც, გულახდილად ვაღიარებ, რეალობას არ შეესაბამება.
მეორე პლაკატზე გამოქვეყნებულ ქართულ ანდაზასთან დაკავშირებულ პერიპეტიების… >>> იხილე გაგრძელება >>> www.azrebi.ge